در انقلاب دیگر یعنى فیزیک کوانتومى نیز نقش بسزایى داشت. حتى جایزه نوبل
هم به خاطر مقاله «اثر فوتوالکتریک» که تاییدى بر کوانتومى بودن نور بود،
به او اهدا شد. اما بازى سرنوشت آنگونه شکل گرفت که یکى از بزرگترین
حامیان مکانیک کوانتومى، منتقد تراز اول آن نیز باشد. این مقاله نگاهى است
به واکنش اینشتین نسبت به مکانیک کوانتومى و مباحثات او با فیزیکدانان
بانى نظریه کوانتوم به ویژه نیلز بور. هدف توصیف اتفاقاتى است که در تاریخ
کوانتوم افتاده است و تنها در موارد ضرورى مسائل علمى ذکر شده است.
کنگره سولوى
همه چیز از کنگره سولوى شروع شد. بانى این سرى کنگره ها، یک صنعتگر آلمانى
به نام ارنست سولوى بود. او اولین کنگره بین المللى سولوى را کمى قبل از
شروع جنگ جهانى اول، در شهر بروکسل برگزار کرد. قرار بر این بود که در این
کنفرانس ها حدود 30 نفر از فیزیکدانان برجسته دعوت شوند و بر روى موضوع از
قبل تعیین شده اى، بحث و بررسى کنند. از سال 1911 تا 1927 پنج کنگره با
این روش برگزار شد و هر کدام به یکى از پیشرفت هاى فیزیک در آن سال ها
اختصاص داشت. معروف ترین کنگره سولوى در سال 1927 و با موضوع فیزیک
کوانتومى برگزار شد. در بین شرکت کنندگان در این کنفرانس 9 فیزیکدان نظرى
حضور داشتند که بعد ها همه آنها به خاطر سهم مهمى که در شکل گیرى نظریه
کوانتوم داشتند، برنده جایزه نوبل شدند. ماکس پلانک، نیلز بور، ورنر
هایزنبرگ، اروین شرودینگر و... آلبرت اینشتین از جمله آن فیزیکدان ها
بودند. اما اینشتین هنگام شرکت در کنگره به خاطر نظریه نسبیت و همین طور
دریافت جایزه نوبل به قدر کافى مشهور بود. به همین دلیل نظر او براى دیگر
فیزیکدان ها اهمیت زیادى داشت. هنگام برگزارى پنجمین کنگره سولوى یکى، دو
سال بود که از ارائه فرمول بندى شسته رفته اى از مکانیک کوانتومى مى گذشت.
ماکس بورن یک فرمول بندى آمارى از مکانیک کوانتومى منتشر کرده بود و
هایزنبرگ هم اصل عدم قطعیت (uncertainty principle) خود را مطرح کرده بود.
نیلز بور نیز براساس این دستاوردها تعبیر معرفت شناختى خود را از مکانیک
کوانتومى پیشنهاد کرده بود که در ضمن آن ایده مکملیت (complementarity) را
نیز معرفى مى کرد. همه این موارد دلایلى کافى بودند که اینشتین در تمام
طول کنفرانس با بور و هایزنبرگ به بحث بنشیند
پاتو از کفش من بیار بیرون وگرنه استارت میکنم و در خودت ضربت میکنم تا احتمال گرفتن لیسانست به صفر برسه
وای کارت تمومه !!!
دیوونه تو که سایز کفشت خیلی با استاد فرق میکنه سریع کفش رو در بیار.